Ngày 19 tháng 12 năm 1980, lãnh đạo Hội Cựu chiến binh năm nước In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-líp-pin, Sing-ga-po và Thái Lan họp mặt tại Gia-các-ta, với sự chứng kiến của Phó Tổng thống nước Cộng hòa In-đô-nê-xi-a A-đam Ma-lik, tuyên bố thành lập Liên đoàn Cựu chiến binh các nước ASEAN (gọi tắt là VECONAC). Mục đích của Liên đoàn nhằm tập hợp và thúc đẩy hợp tác giữa cựu chiến binh các nước ASEAN, giúp nâng cao đời sống kinh tế và địa vị xã hội của các cựu chiến binh; tăng cường đoàn kết giữa các tổ chức cựu chiến binh các nước thành viên, góp phần cho sự nghiệp hòa bình, ổn định, hòa hợp và phát triển của khu vực Đông Nam Á và trên thế giới.
Trong quá trình phát triển, năm 1985, Hội Cựu chiến binh các LLVT Hoàng gia Bru-nây gia nhập VECONAC, là thành viên thứ 6; năm 1997, Hội Cựu chiến binh Việt Nam gia nhập VECONAC là thành viên thứ 7; năm 2010, Hội Cựu chiến binh Cam-pu-chia gia nhập VECONAClà thành viên thứ 8; năm 2012, Tổ chức Cựu binh Chiến tranh Mi-an-ma và Hiệp hội Cựu chiến binh Lào gia nhập VECONAC là thành viên thứ 9 và thứ 10.
VECONAC hoạt động theo Hiến chương của Liên đoàn. Trước năm 2016, Liên đoàn tiến hành đại hội 2 năm 1 lần, giữa 2 kỳ đại hội tổ chức Hội nghị Ban Chấp hành do các Phó Chủ tịch tham dự. Đại hội VECONAC lần thứ 16 ở Bru-nây nhất trí thông qua Nghị quyết tiến hành đại hội hàng năm, việc luân phiên chức Chủ tịch VECONAC theo vần ABC bắt đầu từ năm 2024.
Đến nay, Liên đoàn Cựu chiến binh các nước ASEAN đã hình thành, phát triển được 41 năm và đã qua 19 kỳ Đại hội tại thủ đô của các nước thành viên. Trong quá trình hình thành và phát triển, VECONAC đã thể hiện sự đoàn kết, có chung tiếng nói, thực hiện tốt Tuyên ngôn và Hiến chương VECONAC, nâng cao vị thế của Liên đoàn trong khu vực, được Chính phủ và nhân dân các nước ASEAN đánh giá cao.
Ngày 17/9/2018, Ban Bí thư đồng ý về nguyên tắc để Hội Cựu chiến binh Việt Nam đảm nhiệm vai trò Chủ tịch VECONAC năm 2020.
Ngày 10/12/2019, Đại hội VECONAC-19 tổ chức tại Phnôm Pênh, Ngài Đại tướng Kun Kim, Bộ trưởng cao cấp, Tổng Thư ký Hội Cựu chiến binh Cam-pu-chia, Chủ tịch VECONAC khóa 19 bàn giao cờ và búa VECONAC cho Thượng tướng Nguyễn Văn Được, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam. Theo đó, từ ngày 1/1/2020, Hội Cựu chiến binh Việt Nam đảm nhiệm vai trò Chủ tịch VECONAC khóa 20, chịu trách nhiệm điều phối các hoạt động chung giữa 10 nước thành viên của Liên đoàn.
Với quốc tế, ngay sau khi chính thức đảm nhận chức Chủ tịch, Hội Cựu chiến binh Việt Nam với danh nghĩa Chủ tịch VECONAC đã thể hiện trách nhiệm cao, chủ động triển khai nhiều hoạt động với các nước thành viên.
Do tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, kéo dài tại khu vực và trên thế giới, không biết đến khi nào mới kiểm soát được, Hội Cựu chiến binh Việt Nam đã tham khảo ý kiến Ban Đối ngoại Trung ương điều chỉnh Đề án tổ chức Hội nghị Nhóm làm việc vào ngày 21/10/2020 và Đại hội VECONAC-20 vào ngày 15/12//2020 bằng hình thức trực tuyến và được Ban Bí thư phê duyệt.
Trước khi tổ chức Hội nghị Nhóm làm việc, Thượng tướng Nguyễn Văn Được, Chủ tịch VECONAC, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam đã gửi thư tới Chủ tịch các nước thành viên nhằm tranh thủ sự ủng hộ của các nước thành viên VECONAC đối với kế hoạch của ta. Để các nước hiểu biết năng lực của ta trong tổ chức hội nghị bằng hình thức trực tuyến, ta đã thống nhất tổ chức Hội nghị tham vấn song phương với lãnh đạo Liên đoàn Cựu chiến binh (CCB) các lực lượng vũ trang (LLVT) Sing-ga-po và Tổ chức Cựu binh Chiến tranh Thái Lan vào ngày 5 và 16/10/2020. Qua trao đổi thư từ và tham vấn song phương, lãnh đạo các Hội CCB của Thái Lan, Ma-lai-xi-a và Bru-nây nhất trí tham gia Hội nghị Nhóm làm việc trực tuyến, nhưng mong muốn Việt Nam tổ chức Đại hội VECONAC-20 bằng hình thức truyền thống, trực tiếp khi khống chế được dịch bệnh COVID-19.
Ngày 21/10/2020, Hội Cựu chiến binh Việt Nam đã chủ trì tổ chức Hội nghị trực tuyến Nhóm làm việc VECONAC-20. Tham gia Hội nghị có đầy đủ đoàn đại biểu của 10 nước thành viên VECONAC. Đoàn đại biểu Hội Cựu chiến binh Việt Nam gồm 11 đại biểu chính thức do Trung tướng Nguyễn Song Phi, Phó Chủ tịch Hội, Phó Chủ tịch VECONAC-20 làm Trưởng đoàn và chủ trì Hội nghị.
Hội nghị thảo luận các nội dung sau: Đánh giá việc thực hiện các Nghị quyết của Đại hội VECONAC-19; Đề xuất các Nghị quyết và sáng kiến mới để trình lên Hội nghị Ban chấp hành lần thứ 33 và Đại hội VECONAC-20; Công tác chuẩn bị cho việc tổ chức trực tuyến Hội nghị Ban chấp hành lần thứ 33 và Đại hội VECONAC-20 vào tháng 12/2020.
Về kế hoạch tổ chức Hội nghị Ban chấp hành lần thứ 33 và Đại hội VECONAC-20 bằng hình thức trực tuyến vào 15/12/2020; 9 nước thành viên VECONAC đề nghị hoãn không tổ chức và đề nghị Việt Nam tiếp tục giữ chức Chủ tịch VECONAC thêm một năm nữa đến hết năm 2021 vì một số lý do dịch bệnh COVID-19 trên thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, chưa kiểm soát được; Họp trực tuyến có nhiều hạn chế đối với cựu chiến binh một số nước, nên các nước đề nghị họp trực tiếp theo hình thức truyền thống để gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm và tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau. Các nước thành viên tín nhiệm sự lãnh đạo của Hội Cựu chiến binh Việt Nam trong VECONAC.
Vì những lý do trên, các nước đề nghị không tổ chức Đại hội VECONAC-20 và trân trọng đề nghị Hội Cựu chiến binh Việt Nam đảm nhiệm chức Chủ tịch VECONAC thêm 1 năm nữa, đến cuối năm 2021 sẽ bàn giao cho Thái Lan.
Sau khi Hội nghị trực tuyến Nhóm làm việc kết thúc, đáp ứng nguyện vọng của các nước hội viên VECONAC, Hội Cựu chiến binh Việt Nam làm tờ trình và được Ban Bí thư đồng ý: Hội Cựu chiến binh Việt Nam thôi không tổ chức Hội nghị Ban chấp hành lần thứ 33 và Đại hội VECONAC-20 bằng hình thức trực tuyến vào ngày 15/12/2020 và tiếp tục đảm nhiệm chức Chủ tịch VECONAC đến cuối năm 2021. Hội Cựu chiến binh Việt Nam được tổ chức các hội nghị VECONAC trong năm 2021 và bàn giao chức Chủ tịch cho Tổ chức Cựu binh Chiến tranh Thái Lan.
Ngày 14/12/2020, Thượng tướng Nguyễn Văn Được, Chủ tịch VECONAC, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam gửi thư thông báo VECONAC: Hội Cựu chiến binh Việt Nam được Lãnh đạo Đảng và Chính phủ nước CHXHCNVN đồng ý tiếp tục giữ chức Chủ tịch VECONAC đến cuối năm 2021 và sẽ tổ chức Đại hội VECONAC-20 bàn giao chức Chủ tịch cho Tổ chức Cựu binh Chiến tranh Thái Lan. Các nước thành viên VECONAC đã tiếp nhận thông báo và bày tỏ hy vọng có cơ hội được sang Việt Nam dự Đại hội trực tiếp trong năm 2021.
Tuy nhiên, kể từ đầu năm 2021, hầu hết các nước thành viên VECONAC phải gồng mình đối phó với dịch bệnh COVID-19 phát triển hết sức phức tạp với nhiều biến chủng mới, gây nhiều tổn thất về người và của, tác động tiêu cực tới phát triển kinh tế và sinh kế của người dân. Mặc dù có nhiều giai đoạn làm việc tại nhà hoặc chỉ với quân số 50% làm việc tại cơ quan, Hội Cựu chiến binh Việt Nam vẫn liên tục duy trì giữ liên lạc với các nước thành viên thông qua Nhóm Chuyên viên trực tuyến và trang mạng của VECONAC. Trong năm, ta thực hiện với tinh thần trách nhiệm cao các việc về hành chính, quản trị trong nội bộ VECONAC như đôn đốc đóng niên liễm đã quá hạn, nhắc nhở việc thực hiện một số nội dung nghị quyết đã thông qua tại Đại hội trước… được các nước đánh giá cao.
Ngày 29/6/2021, Chủ tịch Nguyễn Văn Được gửi thư thông báo các nước thành viên VECONAC, trong đó có đoạn: “Hội Cựu chiến binh Việt Nam chân thành cảm ơn các vị lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp trong đại gia đình VECONAC về tình cảm và sự tin cậy dành cho Hội Cựu chiến binh Việt Nam trong suốt một năm rưỡi qua và thực tâm mong muốn có điều kiện đáp lại những tình cảm quý báu đó. Tuy nhiên, tình hình dịch bệnh vẫn diễn biến hết sức phức tạp, không thể dự đoán sớm việc áp dụng tình trạng “bình thường mới” như thế nào và khi nào dịch bệnh COVID-19 mới có thể được khống chế hoàn toàn. Vì vậy, sau khi tham khảo ý kiến các cơ quan chức năng của Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam trân trọng thông báo Cuộc họp Ban chấp hành lần thứ 33 và Đại hội VECONAC-20 sẽ được tổ chức bằng hình thức trực tuyến vào thứ Tư, ngày 15 tháng 12 năm 2021”.
Sau khi gửi thông báo cho VECONAC, Trung ương Hội tích cực chỉ đạo các cơ quan chức năng làm công tác chuẩn bị tổ chức Đại hội. Ta đã gửi các dự thảo văn bản quan trọng của Đại hội để các nước thành viên VECONAC nghiên cứu trước, bao gồm: Chương trình nghị sự của Hội nghị Ban chấp hành lần thứ 33; Chương trình nghị sự của Đại hội VECONAC-20; 07 dự thảo Nghị quyết mới; Dự thảo Báo cáo của Hội nghị Ban chấp hành lần thứ 33; và Dự thảo Thông cáo chung của Đại hội VECONAC-20.
Chủ tịch Nguyễn Văn Được tiến hành trao đổi với Tổng cục trưởng Tổ chức Cựu binh Chiến tranh Thái Lan về công tác bàn giao chức Chủ tịch VECONAC tại Đại hội VECONAC-20 như trao nhận cờ, búa, tài chính của VECONAC; với Chủ tịch Hiệp hội Cựu chiến binh Lào về việc ủy nhiệm người thay mặt nhận khen thưởng cho Hiệp hội Cựu chiến binh Lào; với Chủ tịch Hội Cựu chiến binh các LLVT Malaixia và Campuchia liên quan đến Lễ khen thưởng tại Đại hội.
Trong quá trình dự thảo, hoàn thiện văn bản của Đại hội, Tổ Văn kiện nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình, chuyên nghiệp của nhiều đồng nghiệp VECONAC, trong đó có các đồng nghiệp của Liên đoàn Cựu chiến binh các LLVT Xinh-ga-po.
Đặc biệt, đáp ứng đề nghị của Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam, Bộ Quốc phòng đã chỉ đạo, giao nhiệm vụ cho các cơ quan, đơn vị của Bộ giúp Hội làm công tác chuẩn bị mọi mặt để tổ chức Hội nghị Ban chấp hành lần thứ 33 và Đại hội VECONAC-20, trong đó có Bộ Tư lệnh Thông tin liên lạc, Bộ Tư lệnh 86, Tập đoàn Công nghiệp-Viễn thông Quân đội, Tổng cục Chính trị, Tổng cục Hậu cần, Cục Đối ngoại… Chính vì vậy, Hội Cựu chiến binh Việt Nam đã có đủ điều kiện tổ chức thành công Đại hội VECONAC-20, hoàn thành tốt đẹp chức trách Chủ tịch Liên đoàn VECONAC giai đoạn 2020-2021, góp phần nâng cao vị thế của Hội Cựu chiến binh Việt Nam trong khu vực, đồng thời đóng góp tích cực cho công tác đối ngoại nhân dân của Đảng và Nhà nước./.
Đặng Hiếu